Nulis Pidato

Kelas XI

Nulis Pidato
Nulis pidato iku kawiwitan saka nemtokake tema, banjur digoleki subtema, nuli nemtokake irah-irahan utawa judhule pidhato.
Dene cengkorongane naskah pidhato yaiku:
1. Pambuka (purwaka basa)
Ngemot salam pakurmatan, syukur marang Allah, lan panuwun.
2. Isi (surasa basa)
Ngemot bab-bab kang gegayutan karo tema, subtema, lan irah-irahan.
3. Panutup (surasa basa)
Ngemot dudutan, pangarep-arep, nyuwun pangapura, lan salam panutup.
Tuladha 1
Atur Pambagya Harja
Assalamu’alaikum Wr.Wb
Kantentreman miwah karahayon mugi tansah kasasira ing jiwangga panjenengan lan kulandalasan kulawarga.
Puji Syukur konjuk ing ngarsa Dalem Gusti Ingkang Maha Agung ingkang sampun maringi kabagaswaraan dhumateng kita, satemah panjengan lan kula saged kempal ing papan bagya mulya punika.
Para sepuh, pinisepuh ingkang pantes kinabekten.
Para rawu kakung putri ingkang minulya ing budi,
Keparenga kula pun Widagda kumawantun ngadeg ing ngarsa panjenengann saperlu netepi dhawuh saking Bapak saha Ibu Mintaragan, supados matur manembarama rawuh panjengan. Ingkang sepisan kula ngaturaken sugeng rawuh saha ngaturaken agenging panuwun awit panjenengan sedaya sampun ngenthengaken sarira saha nglonggaraken wekdal rawuh ing papan punika. Saestu rawuh panjenengan mujudaken pakuramatan ingkang ageng tumrap kulawarga Mintaragan.
Angka kalih, kados ingkang kapacak ing serat sedhahan, bilih ing dinten punika Bapak/Ibu Mintaragan kepareng miwaha saha mahargya putrinipun nun inggih Nimas Kencanawati ingkang sampun kadhaup dening Bagus Brillian Aji Putra kakungipun Bapak/Ibu Setyaji. Pramila saking punika panjengan kasuwun berkah pangestunipun.
Katiganipun, gumelaring adicara punika inggih awit saking iguh pratikel sumbang surungipun para tanggi tepalih, sanak kadang, lan para rawuh. Mila saking punika kula aturaken agenging panuwun sedaya kasaenan panjenengan. Mugi-mugi Allah paring piwelas tikel matikel dhumateng panjenengan sedaya.
Kaping sekawan, senajan adicara punika sampun karantam dangu saderengipun pranyata taksih kathah cecer cewetipun mila kanthi andhap asoring manah kula nyuwun mugi para rawuh kersa ngluberaken pangaksama.
Kaping gangsal, mbokbilih ing mangke wonten pasugatan ingkang arupi dhedhaharan mugi kersa para rawuh angrahabi kanthi suka rena ing penggalih.
Ing wasana mugi nyekecakaken lelenggahan ngantos purnaning adicara punika.
Kupat janure tuwa, sedaya lepat nyuwun pangaksama.
Wassalamu’alaikum Wr.Wb.
Tuladha 2
Pidhato pambagya saka kulawarga
Nuwun. Para sesepuh ingkang satuhu kinabekten, bapak ibu para rawuh sedaya ingkang kinurmatan, Keparenga kula sumela atur munggel kamardika panjenengan ingkang nembe sekeca wawan pangandikan.
Kula minangka tetalanging atur, matur ing ngarsanipun para rawuh bilih saking keparengipun Bapak Suseno sekaliyan ingkang sepisan ngaturaken puji syukur wonten ngarsanipun Gusti, dene ing wekdal punika saged nindakaken pawiwahan supitan putranipun ingkang nama Adimas Putra. Salajengipun Bapak Seseno sakulawarga ngaturaken pambagya sugeng rawuh dhumateng para tamu lan matur nuwun, dene panjenengan sami sampun ngloonggaraken wekdal saha penggalih rawuh ing pawiwahan menika.
Salajengipun kulawarga Bapak Suseno ngaturaken gunging panuwun dhumateng para kadang, tangga tepalih tuwin para mudha ingkang kanthi rila legawa paring pambiyantu ingkang awujud menapa kemawon. Bapak Suseno sakulawarga boten saged ngaturi piwales menapa-menapa, namung saged ngaturaken agenging panuwun mugi Gusti Ingkang Maha Asih ingkang badhe paring piwales ingkang matikel-tikel kesaenan panjenegan wau.
Kaping sekawan, Bapak Suseno sekaliyan nyuwun donga pangestu saking para tamu kangge putranipung ingkang dipunkhitan inggih menika Adimas Putra ing dalem mriki. Mugi-mugi enggal pulih kasarasanipun lan ing tembe sageda dados putra ingkang bekti dhateng tiyang sepuh lan murakabi dhateng bebrayan kathah. Amin.
Para rawuh ingkang minulya, pungkasaning atur saking Bapak Suseno sakulawarga manawi anggenipun nanggapi rawuh panjenegan sadaya kirang mranani penggalih, kersaa panjenengan para rawuh paring sih samodra pangaksami. Saking kula pribadi, kathah lepat saha kirang trapsila anggen kula matur, kula nyuwun agenging pangapunten. Matur nuwun.

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

Micara

Kelas XI

Micara
Micara ngono pancen ora gampang. Nalika micara kudu ngerti papan lan sapa sing diajak gunemane, apa maneh micara basa Jawa, antarane wong enom marang wong enom, wong enom marang wong tuwa, wong tuwa marang wong tuwa kabeh beda.
Basa wernane ing antarane ana kang diarani basa ngoko lan krama . Ing kalodhangan iki ora bakal kaandharake kabeh ananging amung basa krama mligine krama madya lan basa krama alus..
Basa Madya
Basa madya kaperang dadi telu yaiku,
  1. madya ngoko
Madya ngoko yaiku sing nganggo bakul, utawa priyayi marang wong cilik
Tuladha,
Yen ndika lunga Jogja kula tukaokna bakpia
  1. madyantara
Madyantara wujude kaya madya ngoko, nanging ater-ater lan panambange ngoko.
Tuladha,
Yen kang slira teng Jogja kula tukokke bakpia.
  1. madya krama
Madya krama awujud madya krama lan krama inggil
Tuladha,
Dados sajane sampeyan niki empun dhahar ta?
Basa Krama
Manut unggah-ungguh basa krama kaperang dadi 3 yaiku mudha krama, kramantara, lan wredha krama. Kang sabanjure basa mudha krama iki sinebut basa krama alus, dene kramantara lan wredha krama diarani krama lugu.
  1. Krama lugu yaiku basa krama kang wujud tembunge kabeh krama tanpa kecampuran krama inggil.
Tuladha: Kula kala wau sampun nedha lajeng tilem.
  1. Krama alus yaiku basa krama kang tembunge krama kacampur karo krama inggil.
Tuladha: Bapak ngendika dhumateng kula menawi anggenipun badhe tindak dhateng Sala mbenjang sonten.
Kanggone basa krama, yaiku:
- dienggo dening wong enom marang wong tuwa
- dienggo dening murid marang guru
- dienggo batur marang bendarane
- dienggo dening tepungan anyar
Pacelathon
Adi : “Assalamualaikum!”
Pak Ali : “Wa’alaikumsalam
O….. Adi njanur gunung sore-sore wis tekan kene, ana apa?”
Adi :” Inggih Pak, sowan kula mriki badhe nyuwun pirsa sejarahipun ‘pertempuran 5 hari’ ing kitha Semarang.”
Pak Ali : “O…. kuwi terus apa sing arep koktakokake marang bapak?”
Adi : “Mekaten Pak, kados pundi larah-larahipun kedadosanipun paprangan 5 dinten ing kitha Semarang?”
Pak Ali : “Mengkene….. Sawise kamardikan Republik Indonesia wis dipratelakake dening Ir Soekarno tanggal 17 Agustus 1945, ananging walanda lan wadya balane ora gelem ngakoni kamardikan Indonesia. Kedadeyan kaya ngono ana ing ngendi bae kayata Medan, Surabaya lsp. Semono uga ing kutha Semarang. Nalika semono tentara Jepang nyerang anggota polisi istimewa sing lagi tugas jaga ana ing tandhon banyu Wungkal, Siranda. Sabanjure keprungu warta yen tandhon banyu mau arep diracun dening Jepang. Yen pawarta mau bener, ateges wong saSemarang bakal mati keracunan. Mula pangarsa Laboraturium Pusat Rumah Sakit Rakyat (Perusara) kutha Semarang, dr. Karyadi enggal budhal menyang Siranda saperlu mriksa banyu tandhon Wungkal kasebut. Ananging ing dalan dicegat, banjur diprajaya dening Jepang. Tahanan Jepang ing sekolah Pelayaran padha brontak sateruse perang wis ora bisa dialang alangi maneh. Perjuangane para kawula mudha Semarang perang kalawan Jepang sajroning limang dina iku, katelah pertempuran 5 dina ing Semarang.”
Adi : “Lajeng, pasulayan menika wiwitanipun surya pinten, ngantos pinten dinten Pak?”
Pak Ali : “Saka tanggal, 14 Oktober 1945 nganti 19 Oktober 1945, kira-kira ya 5 dina.”
Adi : “Lajeng menapa wonten sesambetanipun kaliyan Monumen Tugu Muda Pak?”
Pak Ali : “Ana, Monumen Tugu Muda kuwi dibangun kanggo mengeti kedadean kuwi.”
Adi :”O… Mekaten. Samenika kula sampun mangertos Pak, matur nuwun seserapanipun.”
Pak Ali : “Ya, padha-padha.”
Adi : “Menawi mekaten kula nyuwun pamit wangsul rumiyin nggih Pak.”
Pak Ali : “Iya, ngati-ngati.”

http://yuyunsaja.blogspot.com/2010/08/materi-kelas-xi-1-6.html

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

Tuladha Sambutan (sesorah)

Kelas XI



Assalamualaikum wr.wb

Bapak kepala sekolah ingkang dhahat kinabekten, bapak ibu guru ingkang kinurmatan, saha adhik-adhik ingkang kula tresnani.

Puji syukur konjuk dhumateng Gusti Allah Ingkang Maha Agung, ingkang sampun ngluberaken rahmat tuwin hidayah satemah kula panjenengan sedaya saged makempal wonten aula SMAN 5 Semarang kangge ngawontenaken pepisahan.

Bapak ibu guru ingkang dhahat kinurmatan, boten kesupen kula ingkang minangka wakilipun putra-putri kelas tiga ngaturaken agunging panuwun ingkang tanpa pepindhan, awit keikhlasan saha sih katresnan bapak ibu guru anggenipun nggulawentah dhumateng para siswa, satemah saged ngrampungaken kuwajiban sadangunipun tigang taun kanthi tinengeran tampi ijasah.

Bapak ibu guru tuwin adhik-adhik sedaya, sekedhap malih kula sakanca badhe nilar pawiyatan menika ingkang kula tresnani. Awrat anggen kula matur, jalaran badhe nilar guru saha adhik-adhik sedaya. Jalaran kawontenan kedah mekaten, pramila kanthi awrating manah kula sakanca nilaraken bapak ibu guru tuwin adhik-adhik. Sanadyan sampun pepisahan, ateges tebih ing netra, mawantu-wantu kula tansah nyuwun supados tansah celak ing penggalih.

Wonten pepanggihan temtu wonten pepisahan, punika kados sampun kinodrat, boten kenging dipunselaki malih. Ingkang punika sanadyan mataun-taun kempal kaliyan bapak ibu saha adhik-adhik, ing dinten menika kula sakanca kapeksa nyuwun pamit badhe nglajengaken ngangsu kawruh wonten ing pawiyatan luhur. Kula sakanca nyuwun tambahing pangestu. Kosok wangsulipun kula tuwin kanca-kanca tansah memuji dhumateng ngarsanipun Gusti Ingkang Maha Kuwaos, supados bapak Ibu saha adhik-adhik angsal rahmating Pangeran, wilujeng boten wonten alangan satunggal menapa.

Kula kinten boten prayogi menawi atur pamitan menika kula panjang wiyaraken. Kula tansah nyuwun tambahing pangestu supados wilujeng ing sedayanipun. Menawi wonten kirangtrepipun tuwin kirang tata krama anggen kula matur, kula nyuwun agunging samodra pangaksami. Ing wasana kula kantheni sesanti “ali-ali ilang matane, aja lali karo kancane”. Nuwun.

Wassalamualaikum wr. wb.

http://yuyunsaja.blogspot.com/2010/08/materi-kelas-xi-1-6.html

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

Maca Pawarta


Kelas XI

Maca Pawarta
Maca pawarta kaya kang kalakokake panggiyar (penyiar), kagolongjinis maca kanggo wong liya. Mula pamaca pawarta kudu cetha  supaya isi pawarta kaserap utuh kanggone sing ngrungokake lan ora gawe penafsiran sing beda.
Mula saka iku, ana babagan kang kudu digatekake pamaca pawarta yaiku:
1.        Pamaca pawarta  kudu nguwasani isi pawarta kanga arep diwaca. Mula sadurunge maca, pamaca pawarta kudu uwis maca naskah pawarta luwih lan ngoreksi menawa ana sing kleru.
2.        Pelafalan utawa pangucapan fonem, konsonan utawa vocal kudu cetha supaya ora dadi samar karepe amarga anane tembung-tembung sing meh padha pangucapane. Menawa duwe pepinginan gladhen pangucapan, coba ngucapake deret tembung ngisor iki kanthi nyuwara. Tindakna bola-bali, tambah suwe sansaya cepet:
-          Guru-guruku prelu ditiru aja mangu-mangu
-          Wong jejodhoan kudu ngelingi babat, bebed, bibit lan bobot.
-          Welinge guru, wong iku kudu mituhu marang bapa ibu, supaya slamet, sing tinemu.
-          Pak Kerta tuku kertu dhuwite kertas, nunggang kreta pating kertep liwat kreteg Kertosono.
3.        Pamenggalan utawa jeda kudu pener. Semana uga karo dawa lan cendhake jeda.  Mula biasane pamaca pawarta migunakake tandha (/) kanggo mandheng sedela, tandha (//) kanggo mandheg  suwe, tandha (-) kanggo pungkasan baris sing ora kena mandheg.
4.         Tekanan nada utawa dhuwur cendhek swara variatif supaya gampang dibedakake antarane bagian kang penting lan ora penting.
5.         Tempo maca ora kena cepet banget utawa rendhet banget. Tempo kang cepet banget ngangelke anggone nampa, suwalike Manawa rendhet banget bakal mbosenake sing ngrungokake.
6.         Volume cukup banter saengga cetha ditampa pengeras suara utawa sing ngrungokake kanthi langsung.
7.         Manawa maca pawarta divisualisasikan, sikep pamaca kudu katon wajar, ora tegang, utawa ora katon sakarepe dhewe. Pandelengan ora kena mung katuju ing naskah. Iku sebabe pamaca pawarta ing tivi migunakake teleprompter, yaiku alat kang mirip tivi sing isine teks pawarta. Alat iki didelehake ing ngisor kamera saengga pamaca pawarta kaya-kaya mung delengi kamera lan katon apal teks pawarta.

http://yuyunsaja.blogspot.com/2010/11/maca-pawarta.html

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

Paragraf Deduktif Induktif

Kelas XI (Maca)

Paragraf Deduktif
Sinau iku butuh motivasi gedhe. Ora waton maca utawa bukak-bukak buku nanging ora ngrti isine buku mau. Sinau kudu ngerti cara-carane kang apik supaya apa kang dikarepake penulis bisa kecandhak tur ora kleru. Motivasi mau bisa awujud dhukungan saka wong tuwa, sedulur, bisa uga saka kanca cedhak srawunge. Kajaba saka iku, bisa uga saka kekarepan, gegayuhan kang dhuwur lan bisa ngowahi nasibe dadi becik. Kanthi mangkono, sinau bisa dadi sregep lan ora aras-arasen.
Paragraf ing dhuwur kalebu tuladha paragraph deduktif amarga ukara utamane mapan ing awal paragraf.
Paragraf kabentuk saka kumpulan ukara-ukara kang nduweni siji ide pokok lan ditambah anane ukara-ukara panjlentreh.
Syarat paragraf bisa diarani apik Manawa :
a. Nduweni Kohesi (nyambung babagan ujude)
Paragraf kang apik kudu nduweni ukara-ukara kang nyawiji jumbuh saka ujude.
Kanggo niteni anane kohesi bisa ditonton saka ukara-ukara kang migunakake:
1. tembung panunjuk kayata iki, iku, kuwi, kae lsp.
2. tembung sesulih (ing basa Indonesia diarani “kata ganti orang”
3. ngambali tembung kang dadi undering ide pokok
b. Koherensi paragraf dianggep nyawiji menawa kabeh ukara kompak padha nyengkuyung topik.
Manut sipate, paragraf iku dibedakake dadi loro yaiku:
1. Paragraf deduktif yaiku paragraph kang nduweni ukara baku manggon ana ngarep kasusul ukara-ukara panjlentreh.
Tuladha:
Lumrah manungsa iku duwe pepenginan sing apik. Ora ana manungsa sing kepingin nemoni kedadeyan ala. Mula banjur ana tembung beja lan cilaka. Yen bisa nemoni kahanan sing ora nyenengake adate banjur diarani cilaka.
2. Paragraf induktif
Tuladha:
Beo kanggo transportasi saya suwe saya mundhak. Rega-rega barang kabutuhan urip saben dinane uga melu mundhak saenggo rakyat cilik ora mampu tetuku kanggo nyukupi kabutuhan uripe. Kauripan rakyat cilik saya mundhak susah. Iku mau jalaran saka mundhak ing rega BBM wiwit minggu-minggu iki kang nglunjak banget regane.

http://yuyunsaja.blogspot.com/search/label/MATERI%20BAHASA%20JAWA%20KELAS%20XI

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

JOKO BODHO MENYANG NGAYOGYAKARTA

JOKO BODHO MENYANG NGAYOGYAKARTA
“Joko…..Joko, wis rampung aduse durung!”
“Durung Pakdhe, lha…cepet-cepet ana apa tha Pakdhe?”. Saking Pakdhe Darsono wis wanyel karo Joko Bodho, Pakdhe Darsono ora jawab pitakone Joko Bodho. Joko Bodho sing tenang-tenang kawit mau ora ngerti maksude Pakdhene kok deweke dokokon cepet-cepet aduse. Bubar adus Joko Bodho banjur nemoni Pakdhene sing tenguk-tenguk ana ngemper omah lagi jagongan karo Pak Burhan.
“Ana apa tha Pakdhe, kok sajake wong meh ketinggalan sepur wae tha Pakdhe?”. “Wo…alah…le..le..bocah paling lelet dhewe. Ana…..apa…ana…apa kawit dek mau. Lha kowe ora ngerti tha dina iki jarene arep menyang Malioboro tuku klambi anyar dienggo bagdan. Wis tak tunggu malah lelete….Masyaallah….paringana sabar!”. “Wo….iyo…yo..Pakdhe nuwun sewu aku lali tha Pakdhe!”. “Uwis gawe wong nunggu saiki njaluk duwit sewu karepmu iku apa tha le..!!!!”. “Pakdhe niki pripun tha aku iku njuluk pangapura boten nuwun duwit sewu!”. “Yo…wiswis ayo padha mangkat silak ketinggalan sepur mengko!”.
Joko Bodho karo Pakdhene menyang stasiun Solo Balapan numpak sepur Paramex menyang stasiun sing cedhak kara Malioboro. Saben wong mbayar 10000 lagi enthuk karcis lan bias numpak sepur. Pakdhe Darsono ora duwe pilihan kudu mbayar karcise Joko Bodho amarga deweke ora ngawa duit amarga dikesusukake Pakdhene. Bubar entuk karcis Joko Bodho karo Pakdhene nungggu ana kursi. Ora ana sepuluh menit sepur sing arep menyang Yogya teka. Mbanjur Jaka Bodho lan Pakdhene numpak neng sepur, saking wakehe uwong Joko Bodho kara Pakdhene mlencar ana panggonan bedha.
Bubar enthuk panggonan Pakdhe Darsono lagi eling yen dheweke kelangan Joko Bodho. Banjur dheweke goleki Joko Bodho ana ing gerbong-gerbong sepur. Dheweke was-was yen Joko Bodho didhuke ana ing dalan amarga ora duwe karcis sepur, amarga karcis sepure digawa Pakdhene.
Bedha karo Jaka Bodho, dheweke malah enak-enakan turu semenden ana jendelane sepur bubar enthuk panggonan sing kepenak. Dheweke ora krasa yen dheweke pisah kara Pakdhene. Kernete wis njaluki karcis sepur, nanging Jaka Bodho tetep wae turu malah nganggo ngorok. Kernet sepur ngerti Joko Bodho durung mbayar, banjur nangekake Jaka Bodho. Jaka Bodho kaget, “Ana apa iki? Lagi kepenak turu malah diganggu!,wis…ngaliha kana aku arep turu maneh ngatuk, dhek wingi aku randha nganti bengi, aku isih ngantuk!”. “Wo..alah….mas-mas…njenengan niku dereng mbayar , pundhi karcis sepure?”. “Waduh………waduh… mas..mas karcise digawa kara Pak…dhe…..ku!” omonge Jaka Bodho Karo nduding kursi sebelahe, nangging sing neng sebelahe ora pakdhene nangging wong liya. “Pundhi mas Pakdhe jenengan, napa niki?”. “Mboten…mboten kula mboten Pakdhene mas niki, kula niku Mahasiswa ajeng sekolah menyak Yogya!!!”. “Nuwun sewu mas darakake njenengan niki Pakdhe kula?”. Raine Joka Bodho langsung abang branang amarga kisinan, mbanjur kernet sepur njaluk maneh karci sepure menyang Joko Bodho. Joko Bodho binggung piye carane mbayar karcis lha wong dheweke ora ngawa duwit. Joko Bodho karo kernete padha sesumbar sing ora jelas, nganti anggawe tontonane wong akeh.
Pakdhe Darsono ngerti wong rame-rame ana apa, banjur ditekano ana apa tha?. Mbareng wis chedak dheweke ngerti yen bocah gedhe duwur iku ponakane Joko Bodho. Mbanjur dheweke nekani lan ngomong apa tha masalahe nganti polahe ponakane kuwi ngawe tontona sak sepur. “Iki ana apa tha?”. “Allhamdullilah Pakdhe tasih urip tha?”. “Bocah ora ngerti aturan, aku dikirane wis mati, yo..wis tak tinggal maneh wae!”.“Ampun…ampun Pakdhe kula mboten ngomong niki maleh”. “Yo….wis ana apa iki padha rame-rame neng kene?”. “Ngenten lho pakdhe kernet niki nyuwun karcis kalih kula, lha kula khan mboten gadah karcisipun Pakdhe”. “Yo wis iki mas karcise aku karo ponakanku”. “Nggih pak matur nuwun”.
Mung siji setengah jam wae sepure wis tekan ana stasiun cedhak karo Malioboro. Joko Bodho karo Pakdhene banjur mudhuk lan mlaku ara ana 500 meter wis teka ana Malioboro.
Teka Malioboro Joko Bodho ndelok-ndelok klambi ana ing toko lan eperane toko akeh sing dodolan klambi apik-apik. Joko Bodho kepincut karo klambi batik motif kembang dicampur manuk merak warnane ijo rada biru. Dheweke mbajur ngamong Pakdhene yen dheweke kepingin klambi kuwi.
“Pakdhe kula nuwun klambi niku nggih”. “Yo wis ndang cepet dibungkus silak kesoren, kowe yo during tuku kathok karo sepatu sandal dienggo solat id tho?”. “Inggih Pakdhe, njenengan niku moten pelit-pelit sanget”. “Dadi aku kudu mbayari klambi, kathok, karo sepatu sandalmu. Masyaallah… nuwun sabar ngadepi bocah koyo ngene”. “Yo….iya..thak mbayari neng mengko tekan ngomah duwitku diganti ya?”. “Inggih Pakdhe pasti niku”.
Bubar Joko Bodho rampung blanja keperluane, mbanjur pakdhene ngajak mangan ana restoran padang. Neng kono Joko Bodho mangan akeh banget saking kekeselen blanja menyang Malioboro. Telung piring Jaka Bodho enthek mangan, Pakdhene mbatin rugi tenan yen ngajak Joko Bodho lunga. Pakdhene ngumun blanja lan mangane Jaa Bodho wis enthek wolungatusewu. Pakdhene kapok-kapok tenek aro arep ngajak lunga Joko Bodho maneh. Pokokke kapok…kapok tenan, pantesan wae bapak ibune njenengi anake Joko Bodho, lha uwonge koyo kebo sawah ngendulak-ngenduluk.
Nur Aini S.
20 / XI IS 1
SMA N 1 SRAGEN

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

Wayang


Wayang dikenal sejak zaman prasejarah yaitu sekitar 1500 tahun sebelum Masehi. Masyarakat Indonesia memeluk kepercayaan animisme berupa pemujaan roh nenek moyang yang disebut hyang atau dahyang, yang diwujudkan dalam bentuk arca atau gambar.
Wayang merupakan seni tradisional Indonesia yang terutama berkembang di Pulau Jawa dan Bali. Pertunjukan wayang telah diakui oleh UNESCO pada tanggal 7 November 2003, sebagai karya kebudayaan yang mengagumkan dalam bidang cerita narasi dan warisan yang indah dan sangat berharga(Masterpiece of Oral and Intangible Heritage of Humanity).
Ada versi wayang yang dimainkan oleh orang dengan memakai kostum, yang dikenal sebagai wayang orang, dan ada pula wayang yang berupa sekumpulan boneka yang dimainkan oleh dalang. Wayang yang dimainkan dalang ini diantaranya berupa wayang kulit atau wayang golek. Cerita yang dikisahkan dalam pagelaran wayang biasanya berasal dari Mahabharata dan Ramayana.
Pertunjukan wayang di setiap negara memiliki teknik dan gayanya sendiri, dengan demikian wayang Indonesia merupakan buatan orang Indonesia asli yang memiliki cerita, gaya dan dalang yang luar biasa.
Kadangkala repertoar cerita Panji dan cerita Menak (cerita-cerita Islam) dipentaskan pula.
Wayang, oleh para pendahulu negeri ini sangat mengandung arti yang sangat dalam. Sunan Kali Jaga dan Raden Patah sangat berjasa dalam mengembangkan Wayang. Para Wali di tanah Jawa sudah mengatur sedemikian rupa menjadi tiga bagian. Pertama Wayang Kulit di Jawa Timur, kedua Wayang Wong atau Wayang Orang di Jawa Tengah, dan ketiga Wayang Golek di Jawa Barat. Masing masing sangat bekaitan satu sama lain. Yaitu "Mana yang Isi (Wayang Wong) dan Mana yang Kulit (Wayang Kulit) harus dicari (Wayang Golek)".

Jenis-jenis wayang kulit menurut asal daerah atau suku

Wayang juga ada yang menggunakan bahasa Melayu Lokal seperti bahasa Betawibahasa Palembang dan bahasa Banjar.

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

Bebasan

Bebasan yaiku unen-unen kang gumathok, ajeg panggonane, ngemu surasa pepindhan.
kang diumpamakake sipat, tindhak-tandhuk, utawi kahanane wong.


tuladha :
Awak pendhèk budi ciblèk = rupinipun awon, manahipun inggih awon
Sumengka pangawak braja =kumendel, kamipurun
Kawuk ora weruh salirané = nacad tiyang sanès, boten mangretos biliih badanipun piyambak langkung awon tinimbang ingkang dipuncacad
Ora gembung ora irung = mlarat sanget, boten gadhah menapa-menapa
Pidak sikil jawil mungkur = tiyang kalih ingkang sami kekethikan
Pidak pedarakan cèkèl longaning bale = tiyang ingkang asor sanget
Dhengkul iket-iketan = tiyang bodho dipundadosaken priyantun
Olèhé njenthik arep dijempol = (barang) anggènipun nedha badhe dipuntedha
Mérang lengen = ngungasaken kadigdayanipun

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

Keris

Keris utawa tosan aji utawa curiga iku salahsiji senjata tradhisional masyarakat Jawa uga dadi salah siji lambang paripurna wong lanang seliyane turanggawismawanita lankukila. Curiga utawa keris iku nduwe makna jantan, perkasa lan dewasa, utawa wong (lanang) Jawa iku kudhu tangguh, sanggup nglindungi awake dhewe, kaluargane lan mbela negara.



Keris nduwe 3 bagian utama, uga keris Jawa. Masing-masing bagian iku nduwe bagian-bagian maneh sing luwih detail sing wujude umume ukiran. Ukiran neng bagian-bagian keris Jawa nduwe makna lan karakter sing seje-seje.


Wilah

wilah utawi pesi menika bagian utaminipun keris. bahan kagem wilah menika dipun damel saking macem-macem bahan, namun ingkang umum saking besi utawi baja. proses ndamelipan ngagem teknologi lipat, yaiku besi utawi baja dipun panasi, ditempa, ditekuk, dipanasi, ditempa, ditekuk ngoten terus ngantoa katah lipatanipun. jumlah lipatanipun menika saking 16 liapatan (keris-keris blambangan)ugi ribuan lipatan (keris majapahit, mataram lan sapanunggalanipun. amargi proses menika, ndadosaken wilah keris kuat sangat, teknologi menika ugi dipun terapaken wonten industri plywood.


Warangka

Warangka iku sarunge keris utawa cara gampange wadhahe keris.Warangka keris iku dumadi saka perangan-perangan pokok, ing antarane pendhok, mendhak,gagang lan warangka iku dhewe. Yen miturut jinise warangka keris iku ana loro, yaiku, warangka gayaman lan warangka ladrang.Warangka gayaman lan ladrang iki wujude uga ana loro, yaiku gayaman gaya Ngayogyakarta lan gayaman gaya Surakarta. Semono uga warangka ladrang, uga dumadi saka rong corak utawa gaya,yaiku cara Ngayogyakarta lan cara Surakarta.

Gaman

gaman utawi gagang menika bagian ingkang dipun genggam, panggenanipun wonten ngandap wilah/pesi, fungsinipun kagem nyekeli wilah lan kagem dipun cekel ngagem tangan

http://jv.wikipedia.org/wiki/Keris_Jawa

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

Nakula



Nakula iku sawijining paraga Mahabharata. Nakula artine ‘’bisa nguwasabi awake dhewe’’. Ing pedhalangan, nalika isih enom Nakula nganggo jeneng Pinten. Pinten iku sejatine jeneng tanduran kang godhonge bisa kanggo obat. Kaya jenenge, Nakula lantip ing obat-obatan amarga tinitisan Batara Aswi , dewane tabib. Satriya iki salah sijine Pandhawa lan nduwe kembaran kang jenenge Sadewa. Beda karo YudhistiraWerkudara, lan Janaka, Nakula lan Sadewa iki lair seka Dewi Madrim. Nalika Pandhu palastra, Dewi Madrim bela pati lan kembar iki lair seka wetenge kang suwek dening keris.
Raden Nakula kuwi satriya kembar kemanikan. Sedulur kembare aran Raden Sadewa iya Sahadewa. Sekarone putrane nata ing Astina, Prabu Pandhudewanata, lan mijil saka garwa Dewi Madrim, kadang enome Raden narasoma iya Prabu Salya nata ing Mandaraka.IngMahabharata, Nakula artine ‘’bisa nguwasabi awake dhewe’’. Ing pedhalangan, nalika isih padha cilik-cilik, Nakula kuwi arane Pinten, lan kembarane Sadewa aran Tangsen. Pinten iku sejatine jeneng tandhuran kanmg godhonge bisa kanggo obat, Kaya jenenge, Nakula lan sadewa lantip ing babagan obat-obatan amraga satriya sakloron kuwi titise dewa kembar, Bathara Aswan lan Aswin, dewane tabib. Satriya sakembaran iku klebu sedulur nunggal rama seje ibu yen karo Prabu Puntadewa, Werkudara lan Arjuna. Lan satriya lima kasebut kawentar kanthi aran Pandhawa. Kekarone setya lan bekti banget marang para kadhang sepuhe, senadyan seje ibu. Prabu Puntadewa, Werkudara, lan Arjuna mijil saka ibu Dewi Kunthi.
Nalika dumadine perang baratayuda, Prabu salya melu Kurawa. Siji mbaka siji senopati Kurawa padha gugur. Nganthi Prabu Salya piyambak sabanjure nyarirani pribadi dadi senopati agung. Jalaran Prabu salya iku iya isih marasepuhe Prabu Duryudana, nata Astina. Nalika mireng yen kang madeg senopati agung Prabu salya, para Pandhawa padha bingung. nanging botohe Pandhawa sing sugih pratikel, Prabu Kresna banjur dhawuh marang Nakula lan Sadewa supaya marak ing ngarsane Prabu salya, api-api nyuwun dipateni wae. Mesthi wae Prabu Salya ora mentala mateni perunane kuwi. Malah banjur atine rumangsa keranta-ranta merga kelingan amarng adhine (Dewi Madrimm) kang wis sedha bela pati marang Pandhu lan ninggali bayi kembar kang isih abang, yakuwi Pinten lan tangsen iku. Mung merga saka beciking pakartine Dewi Kunthi, bayi kembar kuwi nadyan dudu putrane dhewe tetep digula wentah kanthi kebak rasa tresna asih tanprabedha karo anake dhewe.
Jroning bathine, satemene Prabu salya luwih tresna lan abot marang para Pandhawa kuwi ketimbang marang mantune. Lan saliyane trenyuh bareng ndeleng Nakula-Sadewa, Prabu Salya uga banjur kelingan marang marasepuhe, Begawan Bagaspati sing sedane merga saka pakartine Sang Prabu Salya duk isih enome. Sang Begawan nalika sedane ninggal suwara yen babak nagih janji lumantar ratu kang kasinungan ludira seta, sing ora liya Prabu Puntadewa.
Mula Salya banjur paring dhawuh marang nakula-Sedewa supaya bali, lan meling supaya sing methuake yudane, Prabu Puntadewa. Temenan, bareng tempuking yuda, Prabu Salya nglilakae patine nalika adu arep karo Prabu Puntadewa. Aji-ajine aran Chandabirawa ora kuwan nyedhaki Prabu Puntadewa lan banjur ilang musna. Prabu Salya akhire sedha disawat pusaka Jamus kalimasada. Kasatriyane Nakula kuwi ing Sawojajar, dene Sadewa ing Paweratalun. Garwane nakula kekasih Dewi Srengginiwati kang banjur peputra Dewi Sri Tanjung. Dene Sadewa nggarwa Dewi Srenggini kang sateruse peputra Bambang Widapeksa (Suwidapaksa). Dewi Srengganawati lan Srenggini iku putrane Sang Hyang Badawanganala, dewane bulus, ing Narmada Wailu. Ing lakon Sudamala utawa Durga Ruwat, dicritakake yen akhire sawise klakon ngruwat Bathari Durga, Nakula-Sadewa palakrama anthuk Endhang Suka lan Pradapa, kekarone putrine Resi Tambrapetha saka pratapan Prangalas. Kekarone banjur peputra Raden Saluwita, Pramusinta lan Pramuwati. Yen pinuju pisowanan ing Amarta lungguhe Nakula Sadewa ngapit ingkang raka Prabu Puntadewa lan kekarone padha ngapurancang.

http://jv.wikipedia.org/wiki/Nakula

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

Sadewa


Sadéwa , Sadewa utawa Sahadéwa iku sawijining paraga wiracarita Mahabharata. Nalika cilik jenenge Tangsen. Dheweke salah sijining Pandhawa. Tangsen iki jenenge wit-witan kang godhonge bisa digawe obat. Kaya dene sedulur kembare, Nakula, Satriya kang manggon ing Bumiretawu iki kondhang amarga lantip ing prekara obat-obatan. Wiwit isih bayi, Nakula lan Sadewa wis dadi bocah lola, tanpa rama-ibu. Satriya iki tinitisan Bathara Aswin, dewane tabib kang kembar karo Bathara Aswi. Bareng karo Nakula, Sadewa tansah ngiring Yudhistira ing kraton Amarta. Ing sawetara crita wayang, Sadewa lantip ing sasmita. Umpama Kresna ora ana, Sadewa kang sulih golek upaya. Nalika mboyong Dewi Srengginiwati seka Gisiksamodra, Sadewa kang bisa mbabar sayembara ngenani “sejatining lanang, sejatining wadon.” Jejodhoan iki nurunke putra Widapaksa utawa Sidapaksa.


Ing lakon liyane, Sudamala, Sadewa kang bisa ngruwat Bathari Uma bali maneh dadi ayu. Ing versi India, Sahadeva iku pinter pedhang. Ing Bharatayudha, Sahadeva kang bisa ngalahake lan mateni Shakuni (ing Jawa dadi Sangkuni). Ing crita pedhalangan, Sangkuni dipateni dening Bima.
Ing lakon “Babad Alas Mretani” Sadewa entuk aji Purnamajadi seka Ditya Sapulebu. Aji iki bisa gawe wong sing nduwe eling apa wae kang wis kelakon lan ngerti apa kang kedaden
http://jv.wikipedia.org/wiki/Sadewa

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS

Bima utawa Werkudara

Bima utawa kang luwih kaloka kanthi jeneng Werkudara iku putrané Prabu Pandhu Déwanata (ratu Ngastina) lan Dèwi Kunthi Talibrata kang nomer loro. Sedhuluré kabèh cacahé ana lima kang banjur sinebut Pandhawa. Mula Bima iya banjur sinebut satriya Panenggak Pandhawa.





Miturut Kitab Mahabharata, Bima (Bhima) dilairaké wujud bayi lumrah. Lair saka guwa garbané Dèwi Kunthi. Ramané bebisik Bathara Bayu, déwaning angin. Kacarita, sawijining ésuk Dèwi Kunthi ngenggar-enggar penggalih laro nggendhong Bhima sing isih bayi. Dumadakan ana macan saka suwaliking grumbul. Awit saking kageté, Bhima mrucut saka gendhongan, tiba ing sadhuwuré watu gilang sing gedhéné sasirah gajah. Anèhé dudu sirahé Bhima sing pecah, nanging malah watuné sing ajur mumur. Bhima gereng-gereng nangis nggolèki ibuné. Krungu tangisé Bhima iki, macan sing mauné arep mbadhog (mangsa) bayi Bhima malah gila, satemah mlayu sipat kuping.
Miturut crita pedhalangan, Bima (Werkudara) dilairaké wujud bungkus. Jaman isih cilik urip ing Astina, nanging sakwisé ditundhung déning Korawa, Bima lan sedulur-seduluré dibuwang lang pungkasané bisa babat Alas Mertani. Dhèwèké banjur urip ing kesatriyan Jodhipati/Unggulpawenang.

DASANAMA
  • Bayusuta : putrané Bathara Bayu
  • Ballawa : gedhé dhuwur
  • Bratasena : keturunan Barata kang prakosa
  • Bhima : ngédab-édabi (Mahabharata)
  • Birawa : gedhé lan medèni
  • Dandunwacana: teguh
  • Nagata : nyata
  • Kowara : kondhang
  • Sena : prakosa
  • Werkodara/Werkudara
  • Wijasena
  • Pandhusiwi.
  • Kusumayuda
  • Kusumadilaga
  • Gandhawastratmaja

Bojone telu (gagrag Jogjakarta), yaiku :
Anak-anaké Bima iki asring dadi pralambang prejurit. Antareja bisa ambles bumi, kang njaga dharatan. Gatotkaca bisa mabur, kang njaga awang-awang. Antasena bisa ambles bumi lan urip ing banyu, kang njaga laut.

Bima uga klebu dadi salah sijiné warga Bayu kang cacahé ana wolu, yakuwi Bathara bayu dhéwé, Anoman, Liman Situbandha, Garudha Mahambira, Sarpa Nagakuwara, Gunung Maenaka, lan Ditya Jajawreka. Bima utawa Werkudara uga klebu dadi putrané Bathara Bayu, mula banjur sinebut Bayuputra iya bayu Tanaya kang tegesé anak Bayu (déwaning angin).
Aji-ajiné aran aji bandhungbadawasa, Blabag Pangantol-antol lan Wungkal bener. Gegamané kang kondhang yaiku Gada Rujakpolo lan kuku Pancanaka. Bima ora gelem basa karo sapa waé, kejaba nalika ing lakon Bima Suci/Nawaruci. Ing lakon iki Bima ketemu karo Déwa Ruci. Wujudé Déwa Ruci kaya déné Bima. Déwa iki metu seka kupingé lan ngandhani Bima perkara filsafat urip.
Ing pungkasan crita wayang, Bima muksa bareng karo Pandhawa liyané nuju swargaloka.

  • Digg
  • Del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Reddit
  • RSS